wieś

CYRANKA LEPIESZÓWKA

gromada Cyranka Lepieszówka, gmina Szumsk, powiat Krzemieniec, woj. wołyńskie
parafia Szumsk


Opracowywane w okolicy:
Rachmanów, Szumsk, Waśkowce, Dubrowa, Malinów,

A B C D E-F G H I J K L-Ł M N O P R S-Ś T U W Z-Ż


Wcześniej wieś CZYRANKA, a na mapach austriackich CYRYNKA. W 1922 r. wieś miała 42 budynki mieszkalne z 233 mieszkańcami.

Projekt WYKAZU GOSPODARSTW, stan w około 1939 r.

1.WRÓBLEWSKIZygmunt 1898-1943, żona Joanna 1900 z d. Jasińska, dzieci: Jan, Helena, Maria i Alojzy. Zygmunta wraz z innymi Polakami (m.in. Fedorowiczem i Jarmolińskim) zamordowali banderowcy uprowadzając do Waśkowców, w bestialski sposób wypalając im oczy, wykręcając ręce, nogi i głowę. Zwłoki zostały pochowane na cmentarzu żydowskim.
2.WERESZCZYŃSKIFranciszek, żona Józefa z d. Jarmolińska, córka Genowefa. Po wojnie w Karłowicach Wielkich.
3.FEDOROWICZIN. +1943.
4.JARMOLIŃSKIWitold 1899 - s. Antoniego i Antoniny z d. Krasicka, I żona Stanisława +1935 z d. Ulanicka, dzieci: Kazimierz 1928, Leokadia 1933; II żona Adela z d. Kozłowska, syn Sławomir 1944. Po wojnie w Karłowicach Wielkich, pow. Nysa.
5.RENCZMarceli 1882 (*Waśkowce) - s. Rafała i Karoliny 1858 z d. Zielińska, żona Janina 1892 (*Przemorówka) z d. Krasowska, dzieci (*Waśkowce): Genowefa (Jankowska, poniżej) i Czesław 1925-17.04.1945 (chor. 6 pp, poległ w Alt Reetz).
JANKOWSKIStanisław 1915-1996 (*Szumsk) - s. Rafała i Ewy, żona (śl.1942, Szumsk) Genowefa 1922-2000 z d. Rencz, 6 dzieci, ale na Wołyniu (*Szumsk) tylko Ryszard 1943-1943 i Danuta 1944 [...]. Po wojnie w Jasionie.
6.

SAWICKI

Władysław 1913 - s. Antoniego i Emilii z d. Jarmolińska, żona (śl.1938) Wacława 1918 (*Michałówka) z d. Gajewska - c. Józefa i Emilii z d. Grządkowska.

7.BILEWICZWalenty +1943, zastrzelony w nocy na podwórku Wereszczyńskiego.
8.BILEWICZGracjan, żona Stanisława z d. Jarmolińska, dzieci: Mieczysław, Eugeniusz, Roman, Czesław. Po wojnie w Karłowicach Małych.
9.JARMOLIŃSKIFranciszek +1943, żona Rozalia z d. Jarmolińska, córki: Anastazja i Czesława. Po wojnie zostały w Szumsku.
10.JARMOLIŃSKIDionizy, żona Krystyna z d. Gadomska, dzieci: Janina, Józef, Władysława, Tadeusz, Aleksander, Ludwik Po wojnie w Karłowicach Wielkich.
11.PROCHOROWICZRoman, żona Helena z d. Wróblewska, dzieci: Wacława, Mirosława, Teresa, Sabina, Anna. Po wojnie w Karłowicach Wielkich.
12.PROCHOROWICZAdolf, żona Helena z d. Jankowska, dzieci: Janina, Mieczysław. Po wojnie w Karłowicach Wielkich.

Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu. Objaśnienie: rok w barwie: niebieskiej - śmierć z rąk bandytów ukraińskich (w tym tzw. "upa").

Osoby zainteresowane miejscowością / udostępniające informacje:

FORMULARZ zgłoszenia rodziny i uzupełnienia danych

L.p.

Informacje

1.

Alojzy Wróblewski[kwiecień 2009] poz. 1. [październik 2009] poz. 2-4, uzup. poz. 1.[marzec 2011] poz. 7elek43(a)onet.eu

2.

Henryk Kaszuba[październik 2010] poz. 5 oraz informacje poniżej. [listopad 2012] uzup. poz. 5 z relacji Danuty - c. Stanisława i Genowefy Jankowskich. [czerwiec 2013] uzup. poz. 5.h.kaszuba(a)interia.pl

3.

Aleksander Jarmoliński[grudzień 2011] uzup. poz. 4. [sierpień 2014] poz. 8-12, uzup. poz. 2. z relacji Janiny Prochorowicz (z poz.12).a.jarmolinski(a)vp.pl

4.

Danuta Wojtowicz[kwiecień 2013] poz. 6. z ksiąg parafialnych rz-k.wodanka(a)o2.pl

Wg wykazów urzędowych, sporządzonych w 1935 roku, opublikowanych w 1936 r. w Dzienniku Urzędowym o nazwie "Wołyński Dziennik Wojewódzki" przez Urząd Wojewódzki w Łucku, Cyranka-Lepieszówka to jedna miejscowość o podwójnej nazwie. Poniżej zamieszczam informacje przesłane przez Pana Henryka:

Wieś Cyranka (w gwarze miejscowej Czyranka), gm.Szumsk, pow. Krzemieniec była położona do roku 1945, ok. 500 m od miasteczka Szumsk w kier. północnym w pobliżu dwóch cegielni, wzdłuż trzech dróg, tj. głównej drogi w kier. wsi Suraż i dwóch dróg bocznych w kier. wsi Waśkowce. Przed wojną do roku 1945 (do wysiedlenia) w w/w wsi znajdowało się ok. 25 budynków mieszkalnych i gospodarstw oraz dwie cegielnie. Właścicielami murowanych zabudowań byli pracownicy cegielni, bogaci osadnicy i rzemieślnicy z m. Szumsk. Jednym z mieszkańców wsi Cyranki (Czyranki) był nasz sąsiad Marceli Rencz, syn byłego emigranta P.Rencza, który po powstaniu styczniowym w 1863-64 roku prześladowany przez carat rosyjski zmuszony był do opuszczenia Ojczyzny wraz z innymi rodakami i wyjechali z Kłajpedy (Litwa) do Ameryki. Syn P.Rencza - Marceli Rencz w latach: 1925-1935 dwukrotnie jeździł do Chicago (USA) i Toronto (Canada), gdzie odwiedzał swojego ojca i rodaków (ziomków). Tam też pracował i dorobił się pokaźnego majątku (dużo złota i złotych monet). W Cyrance (Czyrance) wybudował piękne murowane gospodarstwo, gdzie żył w dostatku wraz z żoną i córką do m-ca maja 1945 roku. W m-cu czerwcu 1945 roku zostali deportowani (wysiedleni) jak większość mieszkańców tych ziem, z Jampola do Opola. (Mój ojciec Bronisław był budowlańcem (cieślą) w firmie Majstra Kucharskiego i budował te budynki.). Dzisiaj Cyranka leży w obrębie wsi Waśkowce.

Wieś Lepieszówka. Do roku 1945 (tj. do roku wysiedlenia w w/w miejscowości było ok. 12-15 bud. mieszkalnych i gospodarstw. [...] Dzisiaj większość mieszka w Opolu, Brzegu i innych miejscowościach pow. brzeskiego.

Z przekazów ustnych ojca Bronisława i mamy Józefy Trojanowskiej-Kaszuba, z d.Kowalewskiej, zapamiętał Henryk Kaszuba

Po przeprowadzeniu kilkunastu rozmów z jeszcze żyjącymi mieszkańcami tych miejscowości, którzy tam urodzili się i mieszkali do roku 1945, muszę dodać jeszcze kilka informacji. Cyranka (Czyranka) i Lepieszówka - dawne wydzielone administracyjnie przedmieścia miasteczka Szumsk ustanowiły około 1929 roku wspólną gromadę. Sama Lepieszówka to też dzisiejsza północno-wschodnia, prawobrzeżna część miasteczka Szumsk, rozciągająca się od tamy na rz.Wilja przy młynie wodnym "Rajcha" do dwóch następnych młynów wodnych "Wilskiera" i Sp-ki, tj. jednego położonego jeszcze nad rz.Wilja w Lepieszówce, a drugiego położonego przy moście i tamie na rz. Kuma, tuż przed wsią Onyszkowce. Ogólnie rzecz mówiąc Lepieszówka to też część miasteczka Szumsk położona na wschód od drogi: Waśkowce - Cyranka - Szumsk - Bykowce, wzdłuż bocznej drogi: Szumsk - Onyszkowce, zabudowana po obu stronach tej drogi i z częścią północną ciągnącą się aż do brzegu rz.Wilja. Według opowiadań i przekazów historycznych ojców, dziadków i pradziadków nazwa wsi Lepieszówka pochodzi od starego słowiańskiego słowa: "lepiesz". Historia Lepieszówki jest prawdopodobnie dużo starsza od historii miasteczka Szumsk.
W tej miejscowości mieszkało dużo bogatych rzemieślników, którzy w głównej mierze przyczynili się do rozwoju miasteczka Szumsk. mieszkali tu tacy rzemieślnicy jak: garncarze, cieśle, bednarze, kowale, murarze, gonciarze, dachówkarze, zduni, młynarze, piekarze, czapnicy, garbarze, kamasznicy, kaletnicy, krawcy, szewcy, rymarze, kołodzieje, stelmachy, rzeźnicy, masarze, stolarze i zegarmistrze, a także browarnicy i gorzelnicy oraz pszczelarze. według przekazów historycznych pierwsi polscy osadnicy osiedlili się już na tych terenach za panowania króla Bolesława Chrobrego w latach: 992-1025. Ekspansja osadnictwa polskiego na "kresach wschodnich" nastąpiła za czasów panowania królów: Kazimierza Wielkiego w latach: 1333-1370, Zygmunta I Starego w latach: 1506-1548 i główna w okresie Unii Polsko-Litewskiej w XIV-XVIII wieku oraz ostatnie osadnictwo wojskowe (t.j. "stanicowe") w okresie II Rzeczpospolitej w latach: 1920-1925. Napływowa ludność polska pochodziła z różnych zakątków Polski, a co ciekawe prawie każdy członek danego rodu nosił zawsze od kilkunastu pokoleń jakąś "przyszytą ksywkę", a według mnie świadczy to dobitnie o "korzeniach rodowych". Np. Bacajewski - "Mazur", Kowalewski - "Krakus", Lubomirski - "Warszawiak", Kucharski - "Kujawiak", Kubikowski - "Hucuł", Matkowski - "Góral", Sokołowski - "Kurp" i Prusik - "Prus". W 90 % moje przepuszczenia potwierdziły się i rzeczywiście te rody wywodzą się z tych regionów Polski. Bardzo ważnym drogowskazem do korzeni rodowych jest rzemiosło artystyczne, stroje ludowe, stare przepisy kulinarne, przyśpiewki i piosenki ludowe oraz stare wierszyki i bajeczki opowiadane przez babcie i dziadków z charakterystycznymi akcentami, słowami i pradawna gwarą regionalną. Czyż nie jest to piękne? Dzisiaj jestem przekonany, że zawsze warto szukać swoich korzeni rodowych i nigdy nie jest na to za późno!

INFORMACJE DLA BADACZY ZBRODNI HITLEROWSKICH I UKRAIŃSKICH.
W latach: 1941-1943 na około 1/2 części terenu wsi LEPIESZÓWKA było założone przez hitlerowców "Getto Żydowskie". Getto od pozostałej części Lepieszówki i miasteczka Szumsk było odgrodzone mocnym wysokim na 3,0 m drewnianym płotem wzmocnionym drutami kolczastymi i dodatkowo zasiekami z drutu kolczastego. W tym "getcie" było więzionych w ciężkich warunkach ok.3000 osób, głównie narodowości żydowskiej, w większości byłych mieszkańców miasteczka Szumsk i sąsiednich wiosek i miasteczek pow. krzemienieckiego. Komendantem "Getta Żydowskiego" był oficer hitlerowskiSS: IN. Akermann, ps. LANGWIRTH ( uwielbiał zwierzęta domowe i gospodarcze, a szczególnie konie), a jego zastępcą oficer ukraiński UPA-OUN: SAWLUK-SAWŁUCZYŃSKI (IN) - nauczyciel szkoły ukraińskiej z Nowostawu. Codziennie z terenu "getta" poza rogatki miasteczka Szumsk wyprowadzano do miejsca egzekucji (mordu) kilkanaście osób pod eskortą oddziałów hitlerowskich i ukraińskich. Egzekucje odbywały się na łąkach i mokradłach, wśród zarośli, na odcinku od miejscowej gorzelni wzdłuż rz. Wilja, aż do wsi Krugulec. Część ludzi starszych i chorych oraz dzieci rozstrzelanych zostało na terenie Lepieszówki, tj. na łąkach i mokradłach nad rz. Wilja w kier. wsi Onyszkowce. Żydzi dla siebie i swoich bliskich musieli kopać doły (groby). Miejsca egzekucji były obserwowane dyskretnie przez żołnierzy z polskich oddziałów samoobrony z dwóch wież kościelnych w miasteczku Szumsk. Świadkowie tych zbrodni dzisiaj już nie żyją, gdyż ostatni zmarli w latach: 2000-2005, a młodsi urodzeni tutaj w latach: 1930-1945 nie wiele pamiętają. Z tego "getta" prawdopodobnie cudem ocalało zaledwie kilka osób. Wg przekazów byłych mieszkańców Lepieszówki i Szumska muszę stwierdzić, że była to największa masowa zbrodnia hitlerowsko-ukraińska dokonana na ludności żydowskiej na "kresach wschodnich" w pow. krzemienieckim. Z opowiadań dowiedziałem się, że komendant "getta": LANWIRTH został zastrzelony w czasie ucieczki przez partyzantów rosyjskich prowadzących dywersję na tyłach wroga, a zastępca komendanta pod przebranym nazwiskiem: SAWŁUCZYŃSKI zbiegł na teren Rzeszy, a później po wojnie prawdopodobnie wyjechał do Kanady. Ostatnio szukałem innych świadków tych wydarzeń, ale bez rezultatu, gdyż takich do dzisiaj nie odnalazłem.

Z przekazów ustnych byłych mieszkańców Lepieszówki, przekazał Henryk Kaszuba


Data powstania strony: kwiecień 2009 r., ostatnia edycja: wrzesień 2016 r.