kolonia

PEREŁYSIANKA

gromada Perełysianka, gmina Derażne, powiat Kostopol, woj. wołyńskie
parafia Derażne

Opracowywane w okolicy:
Zaramiena, Marjanówka, Smolijów, Balarka, Klin Stawiecki, Anielówka, Polanówka,

A B C D E-F G H I J K L-Ł M N O P R S-Ś T U W Z-Ż

Kolonia Perełysianka powstała w końcu XIX wieku i była zasiedlona w większości przez osadników niemieckich, o czym świadczy pozostały cmentarz. Niemcy zostali stamtąd wysiedleni w głąb Rosji przed I wojną światową, a na ich miejsce osiedlili się przede wszystkim Polacy i kilka rodzin ukraińskich, Według spisu ludności z 1921 r. było tam 14 zagród zamieszkałych przez 131 osób, w tym 9 zagród należało do Polaków, 3 do Niemców i 2 do Ukraińców. W okresie międzywojennym Perełysianka prężnie rozwijała się jako miejscowy ośrodek kultury polskiej, w której było 29 zagród polskich, 4 ukraińskie i 3 niemieckie, była też kolonią sołecką, do której należały: Maszkopol, Marianówka, Wereczówka i Zaramiena. Powstała tu 5- klasowa szkoła podstawowa, działało prężne Koło Gospodyń Wiejskich i organizacje młodzieżowe, a w latach 1934-1939 zbudowano kaplicę jako filię kościoła w Derażnem.

WYKAZ GOSPODARSTW, stan w około 1939 r. (najdalej do kwietnia 1943 r.)
1.KACZKOWSKAPelagia - wdowa; siostra Pelagii - IN, dwie córki Pelagii - IN. W czasie ukraińskiego zagrożenia rodzina wyjechała do któregoś z pobliskich miast na Wołyniu. Dalsze losy nieznane.
2.NAWALANIECWładysław, żona IN; czworo dzieci IN. W czasie ukraińskiego zagrożenia wyjechali. Dalsze losy nieznane.
3.KOŁODYŃSKIStanisław, żona IN; syn Mieczysław i jeszcze czworo młodszych dzieci. W czasie ukraińskiego zagrożenia wyjechali. Po wojnie: na Dolnym Śląsku.
4.BRUSIŁOJózef 1901, żona Zofia 1903, adaptowana córka Zofia 1923-02.1943 z mężem IN oraz jej 2 synów IN 1939 i IN 1941-02.1943. Zofia z młodszym synkiem została zamordowana przez Ukraińców w czasie odwiedzin teściów w kol. Wereczówce razem z całą ich rodziną - 7 osób. Brusiło z żoną oraz zięciem i wnukiem przenieśli się w kwietniu 1943 r. do Huty Stepańskiej, skąd po upadku samoobrony 18.07.1943 r. zostali wywiezieni na roboty do Niemiec. Po wojnie osiedlili się na Dolnym Śląsku.
5.DAWDOWICZPaweł +17.04.1942, żona Emilia 1897, dzieci: Anna 1920, Jadwiga 1924, Tadeusz 1928 (autor niniejszego wykazu) i Danuta 1934. Paweł był sekretarzem gminy w Derażnem, a od wiosny do września 1939 r. pełnił obowiązki wójta tej gminy, zamordowany przez "gestapo" w Kostopolu jako zakładnik razem z księdzem z parafii w Derażne Michałem Dąbrowskim oraz kierownikiem szkoły Walentym Dyką z Michałówki, wydanymi przez Ukraińców. W czasie zagrożenia ukraińskiego Emilia z dziećmi przeniosła się do Huty Stepańskiej, gdzie przebywali do 18.07.1943 r., po czym z córkami została wywieziona spod Sarn na roboty do Niemiec, a syn Tadeusz został wywieziony do Niemiec oddzielnie z Równego. Po wojnie wszyscy przyjechali do wsi Brzeźnica w powiecie ząbkowickim.
6.Kaplica rzymskokatolicka będąca filią parafii w Derażnem, zbudowana na działce podarowanej przez Pawła Dawidowicza w latach 1934-1939 przez mieszkańców kolonii: Perełysianka, Marianówka, Zaramiena, Maszkopol, Wereczówka, Debryca Mała i Duża, Smolijów, Balarka oraz folwarków Rusieckiego i Rogalińskiej. W budowie tej pomocy udzieliły władze powiatu kostopolskiego i Kuria Biskupia w Łucku. Kaplicę spalili Ukraińcy w kwietniu 1943r.
7.DAWIDOWICZStanisław 1882 - s. Narcyza i Konstancji z d. Konopacka, żona Feliksa 1890 z d. Jaworska, synowie: Cyprian 1909, Bronisław 1920, Emil 1923 (od VII 1943 r. żołnierz oddz. AK "Bomby-Wujka" i 27 WDP AK), Mirosława 1925. W okresie zagrożenia ukraińskiego losy rodziny i osiedlenie, jak poz. 5.
8.Szkoła Podstawowa 5-cio klasowa. Budynek został przez Ukraińców spalony w kwietniu 1943 r. Do 1939 r. nauczycielami byli:
CMIELEWSKIJan, kierownik szkoły, żona Zofia.
TUCZYŃSKAIN.
9.KOZAKIEWICZJan, żona IN. Do wojny był właścicielem sklepu spożywczego. W okresie zagrożenia wiosną 1943 r. rodzina wyjechała do któregoś z pobliskich miast. Dalsze losy nieznane.
10.DAWIDOWICZLeon 1908 - s. Hipolita 1863-04.1943 i Eweliny z d. Sawicka, żona Antonina; synowie: Zygmunt 1934 i Ryszard 1935. Mieszkał tu ojciec Leona - Hipolit - s. Piotra i Honoraty z d. Sulikowska, który został bestialsko zamordowany przez Ukraińców w swej zagrodzie. Od kwietnia 1943 r. - losy pozostałej rodziny jak w poz. 5. Po wojnie: w Mościsku k.Dzierżoniowa
11.JASIŃSKIJózef, żona IN; dzieci: IN. Losy rodziny, jak w poz. 9.
12.MILEWICZMarcel 1885, żona Aniela 1888 z d. Żołędziewska, dzieci: Bronisław 1915 (w 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej, po wojnie osiedlił się w Piskorzynie, dolnośląskie), Dioniza, Wacław, Tadeusz. Po wojnie osiedlili się we wsi Niemstów na Dolnym Śląsku.
13.MARKOIwan - rodzina ukraińska; była przyjazna Polakom, pozostała w kolonii.
14.MlRONWołodia - rodzina ukraińska; była przyjazna Polakom, pozostała w kolonii.
15.GROCHOWSKIHenryk 1908 - s. Hipolita i Joanny 1870 z d. Gilewska, żona Stanisława 1906 z d. Dawidowicz - c. Narcyza i Konstancji z d. Konopacka. Mieszkała z nim w 1943 matka Henryka - Joanna. Od kwietnia 1943 r. rodzina schroniła się w Hucie Stepańskiej, skąd wkrótce wyjechała do Równego. Po wojnie: w Siedlcach.
16.MILEWICZBronisław 1882, żona Antonina 1884, dzieci: Emil 1920, Genowefa 1922, Anna1924 i Wiktoria 1929. Od marca 1943 r. - losy rodziny, jak w poz. 5. Po wojnie osiedlili się we wsi Niemstów na Dolnym Śląsku.
17.MILEWICZKazimierz 1907, żona Dominika 1903, syn Roman 1934. Kazimierz od IX 1939 r. przebywał w niewoli niemieckiej. Dalsze losy Dominiki z synem, jak poz. 5. Po wojnie rodzina połączyła się i zamieszkała w Lęborku.
18.KOBYLAŃSKIPaweł 1903, żona Emilia 1905, dzieci: Jadwiga 1924, Krystyna 1927, Jan 1933. Od marca 1943 r. - losy rodziny, jak w poz. 5. Po wojnie zamieszkali w Lęborku.
19.SUCHORSKIJózef, żona IN; córka Natalia 1919 i jeszcze dwie młodsze córki IN. W okresie zagrożenia wiosną 1943 r. rodzina wyjechała do któregoś z pobliskich miast. Dalsze losy nieznane
20.SULIKOWSKIFeliks 1868, żona IN 1872. Od marca 1943 r. - losy rodziny, jak w poz. 5. Losy powojenne nieznane. (prawdopodobnie: Feliks - s. Józefa i Małgorzaty z d. Maszkowska, żona Karolina z d. Dawidowicz).
21.GROCHOWSKIPiotr 1898 - s. Hipolita i Joanny z d. Gilewska, żona Emilia 1895; synowie: Wacław 1924, Stanisław 1926 i Roman1928. Od marca 1943 r. losy rodziny jak w poz. 5. Po wojnie: na Dolnym Śląsku, oprócz Wacława, który wyjechał do USA.
22.ORLIŃSKIStanisław 1903, żona IN, syn Mieczysław1926 i jeszcze kilkoro młodszych dzieci - IN. Stanisław został zamordowany przez Ukraińców. Żona IN z dziećmi schroniła się w Hucie Stepańskiej. Dalsze ich losy nieznane.
23.KOZAKIEWICZJózef, żona IN. Od kwietnia 1943 r. dalsze losy rodziny, jak w poz. 5.
24.Dom rodziny niemieckiej, opuszczony w 1940 r. po wyjeździe rodziny do Niemiec.
25.Dom rodziny niemieckiej, opuszczony w 1940 r. po wyjeździe rodziny do Niemiec.
26.KOWALCZYKJan 1903, żona Helena 1908. Bezdzietni. W okresie zagrożenia wiosną 1943 r. rodzina wyjechała do Łucka. Dalsze losy nieznane
27.DAWIDOWlCZJan 1902 - s. Narcyza 1863-1943 i Konstancji z d. Konopacka, żona Wiktoria 1904 z d. Grochowska - c. Hipolita i Joanny z d. Gilewska, dzieci: Irena 1930 i Henryk 1940. Mieszkał tu ojciec Jana - Narcyz. W kwietniu 1943 r. rodzina schroniła się w Hucie Stepańskiej, gdzie w czasie wycofywania się ocalałych mieszkańców 18.07.1943 r. Narcyz został zamordowany przez Ukraińców. Jan z rodziną pozostał w Równem. Po wojnie: w Siedlcach.
28.DAWIDOWICZ.Emil 1897, żona Marcelina 1906, synowie: Edmund 1926, Roman 1928, Stanisław 1929, Władysława 1932. Dalsze losy rodziny od wiosny 1943 r. jak w poz. 5, łącznie z osiedleniem po wojnie
29.Rodzina ukraińska, matka i trzech synów. Mimo, że należeli do tzw. "sztundystów", synowie byli w bandzie. Rodzina pozostała na miejscu.
30.Dom i wiatrak rodziny niemieckiej, opuszczony w 1940 r. po wyjeździe rodziny do Niemiec.
31.MOSIEJFiodor - rodzina ukraińska przyjazna Polakom. Wg niepotwierdzonych wieści, po opuszczeniu Perełysianki przez Polaków, rodzina ta została zamordowana przez swoich pobratymców.
32.SULIKOWSKIMarian 1903, żona Helena 1908. Bezdzietni. Do wojny był właścicielem sklepu spożywczego. Wiosną 1943 r. wyjechali do Równego. Po wojnie zamieszkali w Siedlcach.
33.DAWIDOWICZMarceli 1903 - s. Hipolita i Eweliny z d. Sawicka, żona Anastazja z d. Sulikowska; dzieci: Stanisław 1925, Anna 1927 (po m.Horostowska), Wiktoria 1929, Cyprian 1931. Od marca 1943 r. - losy rodziny, jak w poz. 5. Po wojnie zamieszkali w Nowej Wsi k.Dzierżoniowa. Anastazja miała brata Gracjana (w poz. 35) oraz Pawła (żona Anastazja?, dzieci: Alina, Leokadia, Mirosława, Franciszek, Jadwiga. Brak informacji o miejscu zamieszkania).
34.NOWAKWładysław 1903-1942, żona Anastazja z d. Jasińska, dzieci: Maria, Mieczysław i Jadwiga 29.06.1932 (*Radomianka). W okresie zagrożenia wiosną 1943 r. rodzina uciekła do Cumania, później do Łucka, Zamościa, stamtąd - Meszno. Jadwiga obecnie mieszka w Pieńsku woj. dolnośląskie
35.SULIKOWSKIGracjan 1890, żona Franciszka z d. Kobylańska, dzieci: Feliksa 1920 (mąż Bolesław Wieczerzak i syn Tadeusz 1943), Genowefa 1925, Mieczysława 1933, Roman 1936, Anna 1939. W 1943 roku kobiety zostały zabrane do pracy w Niemczech. Franciszka z 3 córkami trafiły do majątku Besperoda(?). Feliksa z mężem i synem trafili do pracy w Niemczech, jak się później okazało byli 30 km od siebie. Gracjan z synem Romanem innym transportem trafili na Pomorze. Po wojnie Franciszka z córkami Mieczysławą, Genowefą i Anną osiedlili się na Dolnym Śląsku we wsi Maniów Mały. Potem dotarł do nich również Gracjan z synem Romanem. Feliksa z mężem i synem po wojnie osiedlili się we Francji w miejscowości Riquewihr w Alzacji.
36.JASIŃSKIBronisław 1903, żona IN; dzieci IN. Od wiosny 1943 r. losy rodziny nieznane.
37.MILEWICZJózef 1884 - s. Augustyna i Wiktorii z d. Janicka, wdowiec, II żona Paulina 1883 z d. Górska, dzieci: Jan, Kazimierz (w poz.17), Albina, Bronisława, Hipolit, Helena, Janina. Od marca 1943 r. losy rodziny, jak w poz. 5. Po wojnie zamieszkali we wsi Dziadowa Kłoda na Dolnym Śląsku.
38.JAWORSKIStanisław 1918, stolarz, żona Anna 1923. Bezdzietni. Od marca 1943 r. losy rodziny, jak w poz. 5. Po wojnie: w Lęborku.
39.Cmentarz niemieckich osadników sprzed I wojny światowej.
40.Cmentarz nowy katolicki (gdzie m.in. pochowano zamordowanego przez Ukraińców w marcu 1943 r. w Marianówce, Stanisława Żurawskiego synem Władysławem).

Bez oznaczenia domu na szkicu:

41.KACZKOWSKIBolesław r.1900 - s. Florentyny, żona Helena z domu Skierewska vel Skirzewska.
42.WUTZKE(I.N.), dzieci: Adine r.1926. (być może powinno być w poz. 24, 25 albo 30)
Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu.
Osoby zainteresowane miejscowością / udostępniające informacje:

FORMULARZ zgłoszenia rodziny i uzupełnienia danych

L.p.

Informacje

1.

Monika Jastrzębska[grudzień 2005] Dodane imiona żon w p.10 - Antonina, w p.33 - Anastazja, [luty 2007] uzup. poz. 10 i 33. [czerwiec 2007] uzup. poz. 7.monika70(a)op.pl

2.

Jan Kaczkowski[grudzień 2006] poz. 41.Jan.Kaczkowski(a)satpol.pl

3.

Ryszard Kluba[lipiec 2008] korekta i uzup. w poz. 15 i 16. z relacji mojej mamy, która mieszkała u swojej babci Joanny Grochowskiej w latach 1931-1940, potem jako mężatka /Kluba/ na Marianówce w latach 1940-1943, [luty 2009] uzup. poz. 15, 21 i 27. z przekazu rodziny i mojej mamy Władysławy, [maj i październik 2009] ZDJĘCIE kaplicy z około 1939 r. i ZDJĘCIE szkolne Ireny Dawidowicz (po m. Łukacz). [listopad 2013] korekta w poz. 15, 21, 27.riczard.kluba(a)op.pl

4.

Georg Marczak[sierpień 2008] poz. 42. z relacji matkideupol(a)gmx.de

5.

Grzegorz Rojek[styczeń 2009] uzup. poz. 33 i 35 na podst. informacji od babci Mieczysławy Preis, z d. Sulikowskiejgrzegorzr(a)gates.com

6.

Grażyna Frentzel-Kraśnicka[luty 2009] uzup. poz. 10. Leon to mój stryj.g.d.frentzel(a)t-online.de

7.

Daria Gniadzik[czerwiec 2009] uzup. poz. 34 na podst. informacji babci Jadwigi Nowakdaria1a(a)wp.pl

8.

Jan Stanisław Milewicz[luty 2010] uzup. poz. 12 i 37. - źródło: Dioniza Kowalczyk z d. Milewicz córka Marcelego i Anieli (to moi dziadkowie).janmilewicz(a)wp.pl

9.

Wioletta Horostowska- c. Anny. [sierpień 2010] dot. poz. 33. Po opuszczeniu koloni rodzina trafiła do niemieckiego gospodarza, urodził im się jeszcze syn Jan.piasek16-17(a)o2.pl

10.

Przemysław Horostowski- wnuk Anny. [grudzień 2010] uzup. poz. 33.przemobmw(a)vp.pl

W okresie nasilającego się zagrożenia ukraińskiego i dokonywania morderstw na Polakach w okolicy, począwszy od marca 1943 r. mieszkańcy Perełysianki i pobliskich osiedli polskich zaczęli opuszczać swe zagrody, uchodząc z życiem przeważnie do Huty Stepańskiej, gdzie istniała samoobrona. Część wyjechała do innych pobliskich miast i osiedli. Ci co nie opuścili wcześniej kolonii ginęli; tak zamordowano Hipolita Dawidowicza - lat 80, który chciał jeszcze pozostać u siebie kilka dni. W kwietniu 1943 r. spalono całą kolonię, łącznie z kaplicą. Uciekinierzy i miejscowa ludność przetrwała w Hucie do 18 VlI 1943 r., kiedy to po kilkudniowych walkach z ukraińską nawałnicą i braku szans na dalsze przetrwanie, wszyscy opuścili płonącą wokół okolicę i wycofali się na północ do linii kolejowej w Rafałówce, Grabinie i Antonówce pod Sarnami. Nie mając innego wyjścia, większość uciekinierów została wywieziona na przymusowe roboty do Niemiec, skąd po wojnie prawie wszyscy powrócili, osiedlając się przeważnie na Dolnym Śląsku.

Wykaz mieszkańców i obiektów (poz.1-40) oraz opis opracował Tadeusz DAWIDOWICZ, b. mieszkaniec Perelysianki(poz. 5), Wrocław, grudzień 2002 r. Opracowanie redakcyjno-techniczne - Czesław PIOTROWSKI, Warszawa. styczeń 2003 r.

Data powstania strony: październik 2005 r., ostatnia edycja: listopad 2013 r.