| Wieś ukraińska, mieszkało w niej tylko kilka rodzin polskich i dwie, spokrewnione ze sobą, żydowskie. W pobliżu dwa chutory polskie i powstała w 1922 r. osada wojskowa o roboczej nazwie Osada Wierzchów (patrz Poniatówka). W Wierzchowie pielęgnowane były starannie ukraińskie tradycje narodowe o zabarwieniu nacjonalistycznym. Za czasów Polski ośrodkiem nacjonalizmu były organizacje polityczne i tzw. proswitlanśka chata, co znaczy dosłownie chata oświatowa, gdzie skupiało się życie kulturalne wsi. Takie „chaty” były też w innych wsiach. Po tym jak sowieci skasowali ich działanie, centrum nacjonalizmu stanowiła szkoła pedagogiczna w pobliskiej wsi Dermań, będąca za czasów polskich centralnym ośrodkiem działalności politycznej ludności ukraińskiej z najbliższych okolic. Szkoła ta przygotowywała nauczycieli dla klas I – IV. Uczyło się tam kilku młodych ludzi z Wierzchowa, mieszkali w Dermaniu na stancji... (na podstawie strony) |
| Projekt WYKAZU GOSPODARSTW, stan w około 1939 r. Domyślnie, jeżeli nie wpisano inaczej, wszyscy urodzeni są w tej miejscowości. | 1. | ODNOKOŁOW | Mykoła. | 2. | KUNDEL | IN. | 3. | BARABASZ | Juchym. | 4. | PLISAK | Lalka. | 5. | IWANICKI | IN., pop, córka Halina (mąż Pawluk) | 6. | TUSZMAN | IN., właściciel młyna. Rodzina żydowska. Po wycofaniu Rosjan zostali zlinczowani przez ukraińskich sąsiadów. | 7. | KOSTIUK | IN., dwie córki, | 8. | RACZUK | Łazor, żona, córka Maria | 9. | FEDORCZUK | IN. | 10 | SOŁDATIUK | Sasza, | 11 | KŁUSIK | Józef. | 12 | KŁAWDIJEW | Halina. | 13 | HERASYMCZUK | IN. | 14 | MARCZUK | Leontij, szewc. | 15. | nn | IN., córka Nastia (m.Franciszek Sokołowski, Polak, przed ślubem przyjął prawosławie. Mieli czteroletniego syna Sławka). | 16. | PRZEWŁOCKI | Jan 1915 - s. Stanisława i Michaliny z d. Zborowska, żona Jadwiga 1918 z d. Klenkowska-Minor - c. Jana i Karoliny, syn Mieczysław 1939 | 17. | SZCZYGLEWSKI | Antoni 1863-07.1943, żona Bronisława 1864-07.1943, synowie Adolf i Leopold (ob. poniżej) | | SZCZYGLEWSKI | Leopold 1899, żona Stanisława 1902 z d. Milewska - c. Władysław i Antoniny z d. Prys, dzieci: Feliks 1.03.1923 (chrzestni: Franciszek Wereszczyński, Bronisława Krzemińska, par. Ostróg 2.04.1923), Tadeusz 1931. | 18. | SZCZYGLEWSKI | Adolf 1902, żona Weronika 1903-07.1943 z d. Hana, dzieci: Władysław 1926-07.1943, Maria 1931. | 19. | GÓRSKI | I.N., gajowy, dzieci: Bolesław, Stanisława (w Wierzchowie mieszkał Jan Górski, dorosły, może rodzina?) | 20. | WERESZCZYŃSKI | Jan 1888. Brat Franciszek? | | WERESZCZYŃSKI | Franciszek, żona Janina z d. Pacewicz, syn Wacław 5.01.1923 (chrzestni: Witold Przewłocki, Józefa Krasicka, par.Ostróg 28.01.1923). | 21. | MYSŁOWSKI | Ludwik, żona Maria 1902 - c. Stefana, dzieci: Włodzimierz 1923, Janina 1926. Rodzina przybyła z Zawidowa. Zabrani na Sybir. | 22. | FRANK | Stanisław Józef 20.12.1906-1989, żona Stefania 13.04.1907-1990 z d. Piechowicz, córka Stanisława 25.05.1935. Stanisław Józef był kierownikiem szkoły w latach 1934-1939r. Stefania była w tej szkole nauczycielką We wrześniu 1939 r. uciekli przed sowietami, pomógł im w tym Ukrainiec (NN). Po wojnie mieszkali w Warszawie. | 23. | MILEWSKI | Michał, żona Maria z d. Makarewicz, syn Władysław 28.10.1922 (chrzestni: Ignacy Ostaszewski, Karolina Szczyglewska, par.Ostróg 19.11.1922). | 24. | MILEWSKI | Józef, żona Anna z d. Grzeszczak (v.n. Grzesiuk), dzieci: Stanisław 1921, Jan 26.10.1922 (chrzestni: Eliasz Saonik, Ludwika Gac, par.Ostróg 26.11.1922). | 25. | MILEWSKI | Stanisław, żona Anna z d. Lichtańska, syn Stanisław 8.02.1923 ( chrzestni: Józef Milewski, Maria Milewska, par. Ostróg 4.03.1923). | 26. | GAC | Jan, żona Ludwika z d. Wierzchowska, syn Władysław 27.04.1922 (chrzestni: Mikołaj Wierzchowski, Rozalia Gonczaruk, par.Ostróg 6.05.1922) | 27. | OSTASZEWSKI | Ignacy, żona Józefa z d. Jankowska, córka Stanisława 4.12.1921 (chrzestni: Florian Kaszpar, Michalina Przewłocka, par.Ostróg 11.12.1921, m.Józef Kondratiuk, śl.Ostróg 1942). | 28. | PRZEWŁOCKI | Witold, żona Michalina z d. Pacewicz, syn Wacław 10.09.1921 (chrzestni: Antoni Chmielewski, Bronisława Przewłocka, par. Ostróg 18.09.1921). | 29. | RAKOWICZ | Antoni, żona Julia z d. Zwierzchowska, syn Marian 1.12.1922 (chrzestni: Piotr Biniewski, Aleksandra Pawłowska, par.Ostróg 17.12.1922). | 30. | SAMCZUK | Cyryl, żona Maria z d. Olejnik, dzieci: Natalia 1924 (m.Stanisław Milewski z poz. 24, śl.1943). | | Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu. Objaśnienie: rok w barwie: niebieskiej - śmierć z rąk bandytów ukraińskich (w tym tzw. "upa"). |
|
| L.p. |   | Informacje |  | 1. | Maria Pawłowska | [luty 2005] Zdjęcia i wykaz osób na zdjęciu. | mariapa(a)vp.pl | 2. | Teresa Przewłocka | c. Jana. [styczeń 2009] poz. 16. | emilka54(a)tlen.pl | 3. | Andrzej Mielcarek | [sierpień 2009] poz. 18 na podst. wpisu na stronie www..., [październik 2010] poz. 20 z ogłoszenia w WDW w 1938r. | Strony o Wołyniu | 4. | Tadeusz Szczyglewski | [wrzesień 2009] uzup. poz. 18. Adolf Szczyglewski jest moim stryjem, [październik 2009] poz. 17, [grudzień 2009] uzup. poz. 8. | stadeusz78(a)interia.pl | 5. | Krzysztof Nowak | [październik 2009] przeniesienie poz. z nazwiskiem Górski z wykazu rodzin Poniatówki | knowak825(a)btinternet.com | 6. | Monika Kolitowska-Sokół | - wnuczka Stanisława Józefa i Stefanii. [grudzień 2011] poz. 22 | molesok(a)poczta.onet.pl | 7. | ks.Witold Józef Kowalów | [sierpień 2013] poz. 23-29, uzup. poz. 17, 20 z AP Ostróg, Księga Chrztów 1920-1923. | vykovaliv(a)gmail.com | 8. | Danuta Wojtowicz | [od listopad 2013] poz. 30, uzup. poz. 24 z akt archiwum par. Ostróg | wodanka(a)o2.pl |
Wykaz nauczycieli i dzieci widocznych na zdjęciu, uczęszczających do szkoły w Wierzchowie w latach 1936/1937:Kierownik szkoły: Frank, nauczyciele: Klusik, Romaniszyn.
Dzieci: Maria i Leokadia Muchowska, Bronisława Daszkiewicz, Janina Pietrzak, Stasia i Zofia Laskowskie, Stanisława Szlachta, Irena, Maria, Zofia Wożniak, Adam i Kazimierz Wożniak, Irena i Maria Trynilewskie, Stanisława Górska i Bolek Górski, Tadeusz Kozek, Marian, Jerzy, Mirosław Rakowicz, Kazimierz i Stanisław Nowak, Bolesław i Mieczysław Słupski, Przychoćko, Pola i Henryk Andrak, Stefania Sewruk, Wacław Hnatkowski, Zofia Kowalik. Były to przeważnie dzieci z os. w. Poniatówka oraz dzieci czeskie z pobliskiej kolonii.  
Budynek szkolny: po lewej zdjęcie z roku 1937, po prawej z 2000. | Dalsze fragmenty dotyczące roku 1940 ze strony: W szkole zaocznie uczyli się tam też Barabasz i Lalka Plisak, jego kochanka. Zamężna, ale jej mąż wraz z siostrą Julką uciekli z Wierzchowa, gdy NKWD z rejonu przyjechało ich aresztować. Ktoś ich uprzedził. Uciekli do Niemiec. Byli wybitnymi działaczami nielegalnej faszystowskiej partii OUN (Orhanizacija Ukrajinśkych Nacjonalistiw). Julka była w tej okolicy łączniczką przywódcy tejże partii pułkownika Konowalca, który stale mieszkał w Niemczech. Jeździła do niego. Sowieci z początku nie wiedzieli, kim ona jest i z ich błogosławieństwem została wybrana na delegata do Ogólnego Zgromadzenia Narodowego Ukrainy Zachodniej (być może, nazywało się to nieco inaczej), które zwróciło się o przyłączenie tych terenów do ZSRR.
Pop, batiuszka Iwanicki, jest Rosjaninem lub zruszczonym Ukraińcem. Jego żona choruje na nogi, kiedyś była ładną kobietą. Uganiał się za nią Nowicki, nauczyciel z Ostroga. Córka popa uczy obecnie w miejscowej szkole. Ma męża w Ostrogu, a w Wierzchowie córeczkę, uczennicę. Jest kochanką dyrektora szkoły Fedorczuka, podobnie jak Olga, dozorczyni szkoły. Olga ma z nim córeczkę Marusię, która w tym roku pójdzie do szkoły. Fedorczuk jest tutejszym Casanovą. Za Polski był diakiem w wierzchowskiej cerkwi. Szczególnie gorliwie odprawiał modły za Piłsudskiego i za Petlurę. Teraz jest bardzo prosowiecki.
Po przyjściu władzy radzieckiej trzy rodziny uznano za kułaków: Tuszmanów, Kostiuków i Raczuków. Najlepszych gospodarzy. Teraz ich prześladują. Średniakom żyje się znośnie; popierani przez władze są przede wszystkim biedniacy, najgorsza hołota, nieroby i pijacy – „kto był niczem, tot staniet wsiem”, zacytowała Międzynarodówkę po rosyjsku pani Tuszmanowa.
Odnokołow żył za Polski w biedzie, był przekonań lewicowych, za co go nie lubili tutejsi nacjonaliści. Jest zasadniczy i uczciwy. Oczytany i niegłupi, ale niesympatyczny i złośliwy. Jego zastępca Kundel to postać bezbarwna. Barabasz jest inteligentny i sympatyczny, ale ona go nie lubi. Sołdatiuk to pijak, wałkoń, leń i dureń. [...] |
Data powstania strony: luty 2005 r., ostatnia edycja: styczeń 2014 r. 
ros. Верхов |
