wieś ZŁAŹNE gmina Deraźne, powiat Kostopol, woj. wołyńskie Opracowywane w okolicy: Klin Stawiecki, Janowa Dolina, Anielówka, Tomaszów, Japołoć, Zbuż, Postójne, Stawek, A B C D E-F G H I J K L-Ł M N O P R S-Ś T U W Z-Ż

---

Złaźne, wieś licząca ok. 2000 mieszkańców (ok. 300 numerów), położona na wysokim tarasie wzdłuż lewego brzegu Horynia, pomiędzy dwiema rzeczkami, dopływami Horynia, oddalonymi od siebie ca 3 km. W Złaźnem przecinały się drogi Stepań - Derażne i Japołódź - Stawek, o kierunku północ - południe, z drugą Złaźne -Kostopol. Zabudowania wsi skupione był po obu stronach rzeczek i wzdłuż drogi Japołódź - Stawek, biegnącej przy wysokiej skarpie nad doliną Horynia. Wynikało to z możliwości zaopatrzenia w czystą wodę. U podnóża skarpy, nad rzeczkami i wzdłuż Horynia, przeciętnie co 0,5 km. wybijały źródła z czystą, krystaliczną wodą. Nieliczne studnie na wysoczyźnie były głębokie (ok. 30 m) woda w nich była mleczna, gdyż dopływała z pokładów kredy.

W centrum wsi, na łagodnym wzniesieniu przy drodze Stepań - Derażne, położony był rozległy majdan, wokół którego znajdowały się cerkiew, szkoła, remiza strażacka, restauracja, większość sklepów, głównie żydowskich (działał tu sklep spółdzielni "Społem", jedyny w okolicy zaopatrzony w alkohol). Była też Apteka - prywatna w budynku wzniesionym specjalnie dla niej przez kopalnię z Janowej Doliny.. Za wzgórzem z parkiem cerkiewnym, w rozległej dolince istniało liczące ponad 50 ha bagno - topielisko, tzw. Rudka, wykorzystywana jako pastwisko świń i gęsi. Na górce za Rudką był rozległy cmentarz prawosławny, a dalej, w jego sąsiedztwie rozbudowywała się Kolonia Polska. Budowali tu swoje domy pracownicy kopalni z Janowej Doliny. Powstało też kilka domów czynszowych. Kolonia Polska graniczyła z osadą nad rzeką Cytyń. Rzeczka ta była przegrodzona zaporą ziemną na trasie drogi do Japołodzi, tworząc kilkunastohektarowy zalew. Istniał tu młyn z kołem nasiębiernym, którego właścicielem był Niemiec - Popel. Obok młyna istniały dwie cegielnie, z których jedną dzierżawił Soboń.

Na Horyniu bezpośrednio poniżej ujścia drugiej rzeczki, południowej, istniał duży młyn wodny, pływający z kołem podsiębiernym. Właścicielem młyna był również Niemiec - Kiemel. Młyn ten odholowywano do specjalnej zatoczki w okresach przypływów doliną wód wielkich, a również w czasie spławu tratw, co zdarzało się coraz rzadziej, raz na kilka lat. Gdzieś około 1935 r. Ukrainiec Baczuk wybudował duży młyn mechaniczny (diesel) przy drodze do Stepania.

Do szkoły w Janowej Dolinie szło się najczęściej ścieżką w urokliwej, porośniętej wierzbami i olszyną doliną rzeczki, a w okresach powodzi drogą okrężną przez most. Było to ponad 1 km dalej.

Budynki mieszkalne i gospodarcze wznoszono wyłącznie z drewna, dachy kryte słomą, niekiedy gontem. Prawdziwą zmorą gęsto zabudowanych wsi były pożary. Najczęściej z podpalenia, w ramach rozliczeń pomiędzy wioskami, rodami itp. Po takim pożarze cały rejon objeżdżały procesje, zbierające datki na przeżycie i odbudowę pogorzelców. Wieś odbudowywała się w poprzednim miejscu i kształcie. W każdej wsi istniał młyn. W większej wsi takiej jak Złaźne, istniały dwa młyny i jedna olejarnia. Niewielkie gospodarstwa rolne prowadzone tradycyjnymi metodami zatrudniały dużą liczbę ludzi, a przynosiły dochody pozwalające zaledwie na skromną wegetację rodzin. Każde z gospodarstw było w zasadzie samowystarczalne tak pod względem dostarczenia żywności, odzieży i obuwia, jak i wielu, wydawałoby się niezbędnych przedmiotów codziennego użytku, takich jak nafta, zapałki, mydło itd. W żargonie miejscowym chłop ukraiński nazywany był "mużyk", a nieliczni Rosjanie byli "kacapami". Polaków nazywano "panami' lub pogardliwie "liachami". W powszechnym użyciu wśród Polaków była nazwa "Rusin" na Ukraińca, a "Rosjanin" na Moskala. (opracowanie wg książki Bogusława Sobonia "Wołyński życiorys") 

Projekt WYKAZU GOSPODARSTW, stan w około 1939 r.

1.	DĄBROWSKI	L., szewc.
2.	SOBOŃ	IN. Przybyli z okolic Zamościa.
3.	KRAŚNICKI	Jan 1901-1970 - s. Karola i Agnieszki z d. Wąsowicz, żona Genowefa 1906-1967 z d. Dawidowicz - c.Hipolita i Eweliny z d. Sawicka z Perełysianki, dzieci: Tadeusz 1925, Aleksandra 1928, Jan 1932. W Złaźnym mieszkali do 31.12.1939r.
.	KRAŚNICKI	Aleksander - młodszy brat Jana.
4.	SULIKOWSKI	Paweł 1905 (*Ożgowo) - s. Adama i Julii z d. Czarnecka, żona Janina z d. Sulikowska - c. Józefa i Adeli z d. Sulikowska ze Stawyhoroża.
5.	SOŁOMAJ	Mikołaj 1893.
6.	WENDA	Antoni 1909.
7.	ZATKALIK	I.N. - właściciel restauracji, inwalida.
8.	KORSZYK	I.N. - właściciel młyna (i sklepu?), córka Olga (Makowska, w Janowej Dolinie).
9.	GRADOŃ	Marian, żona Józefa, syn Janusz 1935.
10.	MARUSZCZAK	Piotr, żona Natalia, dzieci: Weronika 25.05.1925 (tu*, być może później mieszkała w Antonówce, w czasie wojny wywieziona na roboty do Niemiec), Wiera, Aleksander, Michał, Anna, Nadieżna?, Lubow?. Przy ojcu pojawia się też nazwisko Czyroń.
Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu.
Od około 1937 r. przez pewien czas mieszkała tu rodzina Wysokińskich, która przeniosła się później do Janowej Doliny
Osoby zainteresowane miejscowością / udostępniające informacje: FORMULARZ zgłoszenia rodziny i uzupełnienia danych L.p. Informacje 1. Berata Serocka [lipiec 2005] poz. 1. Zabrze, ul. Wolności 124c 2. Monika [listopad 2005] poz. 3, [lipiec 2006] korekta, uzup. poz. 3, [lipiec 2011] przeniesienie z wykazu Zmininieca inf. T. Krasińskiego. monika70(a)op.pl 3. Leszek Rześniowiecki [styczeń 2009] poz. 5. lrzesniowiecki(a)gmail.com 4. Andrzej Mielcarek [maj 2009] korekta i uzup. poz. 5 dzięki "Wykazom osób..." -opr. ks. W.W. Żurek. [od sierpień 2010] poz. 5-6 na podstawie zapisów w WDW w latach 1936-38. Strony o Wołyniu 5. Tadeusz Kraśnicki [styczeń 2008] poz. 7, uzup. poz. 1, 4 (przeniesione z wykazu Zmininieca). g.d.frentzel(a)t-online.de 6. Waldemar Makowski [czerwiec 2008] poz. 8. vercyngetoryx4(a)wp.pl 7. Bartłomiej [luty 2013] poz. 9. Poszukuje informacji na temat mojego dziadka Janusza. bartlomiejw96(a)gmail.com 8. Maciej Gowarzewski [kwiecień 2013] poz. 10. Szukam jakiegokolwiek kontaktu z kimś kto może kojarzyć Weronikę lub rodzinę. maciej.gowarzewski(a)gmail.com Złażne, lata 30-te. Na zdjęciu Rodzina Kraśnickich Jan i Genowefa oraz dzieci Tadeusz, Aleksandra, Jan. W głębi Bronisław Dawidowicz z Perełysianki -brat Genowefy. zdjęcie jest własnością Aleksandry Barszczewskiej z domu Kraśnickiej Data powstania strony: lipiec 2005 r., ostatnia edycja: kwiecień 2013 r.